اصطلاحات و گویش و کلمات مختلف در زبان شیرین مازندرانی(به همراه تلفظ انگلیسی و برگردان فارسی)
مجموعه ای از اسامی پرندگان – وسایل ها – مکان ها و رنگ ها و اعضای بدن – زمان ها و انواع بازی های محلی و سایر اصطلاحات که در این مجموعه تقدیم می گردد:
پرنده گان و حیوانات
طلا : telah : خروس
مارکک : markek : مرغ مادر
سیکا : sika : اردک
نیمچه : nimcheh : جوجه
وک : vak : قورباغه
آروسک گل : arosek gal : نوعی موش بزرگ
گل: gal : موش
مر : mar : مار
کوز : kavez : لاک پشت
کندو : kando : زالو
شال : shal : شغال
بامشی : bameshi : گربه
کچ کج : kej kej : مرغ مادر که به همراه جوجه ها باشد
گو : goo : گاو
گوگزا : goo geza : گوساله
گومش: goomesh : گاو میش
جینکا : jineka : گاو نر
منگو : mango : گاو ماده
گسفن : gesfen : گوسفند
کسفن وره : gesfen vareh : بره
کلاج : kelaj : کلاغ
شکروم : shekerom : دسته هایی از سار
پیت کله : pit keleh : جغد
میچکا : michka : گنجشک
کوتر : koter : کبوتر
زیک : zik : نوعی پرنده بسیار کوچک
صحرا غاز : sahra ghaz : غاز صحرایی یا وحشی
صحرا سیکا : sahra sika : اردک صحرایی یا وحشی
چلچلا: chelchela: چلچله
رگ رگین : ragrakin : نوعی پرنده در آبندان ها
چاله خس : chalekhes : نوعی پرنده در آبندان ها
ایا : aya : نوعی پرنده وحشی
تیکا: tika : نوعی پرنده وحشی
شونه قپین : shone ghepin : شانه به سر
قشنیک : ghashnic : کلاغ
او گل : oogal : نوعی موش آبی
تشی : tashi : جوجه تیغی
وسیله ها
مقراض یا ناخچین : meghraz, nakhchin : قیچی
کمل : kamel : کاه برنج
بینج : binj : شلتوک ، برنج با پوست
سپوس : sapos : پوست برنج
گرواز : gervaz : نوعی بیل برای کشاورزی
فوکا : foka : وسیله ای برای کشاورزی
چنگگ : chengek : وسیله ای برای نرم کردن خاک برای زراعت
چاقاله : chaghaleh : وسیله ای جهت گودکی کوچک برای کاشت
داز: daz : داس یا وسیله ای برای بریدن شاخه های کوچک
دره : dareh : داس یا وسیله ای برای درو در کشاورزی
تاشه : tasheh : تیشه
تور : tor : تبر
درزن : darzen : سوزن
کلوش : kalosh : نوعی کفش محلی
سرپایی : sarpaee : دمپایی
قوا : gheva : کت
جرب : jereb : جوراب
تنه که : tenekeh : شورت
جمه : jemeh : پیراهن
شونه : shoneh : شانه
میرکا : mirka : دانه تسبیح
کوفا : kofa : از انباشته شدن محصولات کشاورزی را گویند
چلکوم : chelekom : چوب هایی که بر روی زمین مرتب بکارند
فیهه : fiheh : وسیله برای کشاورزی
بلو : balo : وسیله برای کشاورزی
لت کش : latkash : وسیله ای برای جابجا کردن گل و خاک
سمبار : sembar : سماور
گالدوج : galdoj : سوزن بزرگ برای بستن روی کیسه ها
کیله : kileh : وسیله برای پیمانه برنج یا گندم
کیله : kileh : نهر کوچک برای عبور آب
تلم : telem : وسیله برای تولید دوغ یا کره یا ماست
دشون : deshon : وسیله برای تولید دوغ یا کره یا ماست
سازه : sazeh : جارو
گلیما سازه : galima sazeh : نوعی جارو ساخته شده با گیاه محلی
فنر : fener : فانوس
لمپا : lampa : چراغ گرد سو
قلیون : ghalyon : قلیان
سرنا : serna : نوعی ساز سنتی
للوا : laleva : نی
کش دمبک : kash dambek : نوعی ضرب
کرفا: kerfa : وسیله ماهی گیری
پیلکا : pilka : ظرف سفالی
چراغ سوتکه: cheragh sotkeh: وسیله قدیمی برای روشنایی منزل
لوه : laveh : دیک پلوپزی
مکان ها
کش : kash : هم به پهلوی بدن معنی می دهد و هم به کنار و جنب مکان
سامون : samon : محدوده خانه یا مرز خانه یا زمین را گویند
هدار: hedar : عبور کردن
کلوم : kelom : طویله : محل نگهداری دام
ککلی : kekeli : محل نگداری مرغ و اردک و غاز و ...
کله : kaleh : جایی که بیرون از منزل غذا پخت می شده است.
تیم جار : time jar : محلی برای پاشیدن دانه ها برای کشت
رنگ ها
سیو : siyoh : سیاه
اسبه : esbeh : سفید
کهو : kahoh : کدر یا رنگ تیره
سرخ : serkh : قرمز یا سرخ
زرد و زار : zard o zar : رنگ زرد یا بیماری
اعضای بدن
کپل : kapel : باسن
بال : bal : دست
لینگ : ling : پا
کله : kaleh : سر
بلفه : belfeh: ابرو
می : mi : مو
چونه : choneh : چانه
لوشه : losheh : لب
گلی : gali : گلو
اشکم : eshkem : شکم
میون ذیل : mion zil : بین گردن و پشت
په کت : pekat : پشت سر
انگوس : angos : انگشت
چش خنه : chesh kheneh : گودی چشم
اوقات شرعی
اسا : esa : حالا ، اکنون
پینه ماز : pine maz : عصر
صواحی : sevahi : صبح
چاش گدر : chash geder : موقع ناهار
چاشت : chasht : ظهر
ناماشون: namashon : غروب
شو : sho : شب
شو نیشت: sho nisht : شب نشینی
پر توم نیهه : per tom niheh : خیلی وقت نیست ، دقایقی پیش
حرکات ظاهری بدن
کلش : kelesh : سرفه
اپچه : abcheh : عطسه
ول و ویاز : valo vyaz : دهن دره یا حرکات بعد از خستگی
وشنا : veshna : گرسنه
تشنا : teshna : تشنه
دکت : daket : افتاده یا مریض
زاله تو : zaletoo : تب شدید
گس دگیت : ges daghit : حالت ناراحتی ، بی قرار
خرناس : khernas : خر و پف شدید
وضعیت هوا
وارش : varesh : باران
میاه : miyah : ابری
افتاب : eftab : آفتاب
سرما : serma : سردی
ورفی : varfi: برفی
غذا ها و میوه ها
هلی : hali: آلوچه ، گوجه سبز
او : oo : آب
مرغنه : mergheneh : تخم مرغ
بیشتی : bishti : ته دیک
پلا تیم : pela tim : اضافه های برنج یا پلو
پلا : pela : برنج ، پلو
خرمانی : khermani : خرمالو
سه : seh: سیب
سی تی : siti : نوعی گوجه سبز
پشته زیک : peshteh zik : نوعی شکلات محلی
کئی پلا : kaee pela : کدو برنج
باکله : bakeleh : باقلا
دیگر اصطلاحات
لینگه لو: linge lo : لگد مال ، له کردن
چله: cheleh : شاخه درخت
چمر : chemer : صدا
ونگ : vang : صدا زدن
شونگ: shong : فریاد زدن
تیل : til : گل و لای
تی تی : titi : شکوفه درخت یا گل
گنگه : kengeh : زیرساقه گیاه که در زمین است
پچیم : pachim : پرچین یا دیوار چوبی که با شاخه ها درست می شود
تلی : tali : تیغ یا سیخ برخی درختان
چکر : cheker : برامدگی روی چوب و دیگر وسیله ها
کپل : kapel : پرتاب کردن
کتار : ketar : به مجموعه دهان را گویند
ورز : varz : شخم زدن اول بهار
نشا : nesha : بوته برنج برای کاشت
کمل کوفا: kamel kafa : مجموعه از چیدن کاه رویس هم
دماس : demas : بگیر
میراب : mirab : کسی که آب زمین را تقسیم می کند
تیم : tim : بذر یا دانه
کتل : katel : به درازا ، ردیف
چکه : chakeh : دست زدن
سرما: serma : رقص
نفار :nefar : محلی برای استارحت و نگهبانی در صحرا
اوخار: okhar : آخور ، محل غذا برای دام
تیسابه : tisabeh : پا برهنه
رواق سر : revagh sar : ایوان یا جلوی منزل
کاتی : kati : نردبان
لچک : lachek : سربند ، پارچه برای بستن سر
پندیک : pendik : ویشکون
گذلاق: gezelagh : قلقلک برای خنده
کلن : kalen : خاکستر آتش
وازی : vazi : شن و ماسه
دسته چرخ: dasteh charkh : فرغون ، وسیله برای حمل بار
شب خوابی : shab khabi: چراغ شب
متکا :metka : متکا یا بالش
دسی برق : dasi bargh : چراغ دستی یا قوه
لم و لوار : lamo levar : خرابه یا چاله کنار باغ که دیوار نباشد
آپچین : apchin : نایلون یا پلاستیک
بقیه اصطلاحات تقریباً با همان لهجه فارسی صحبت می شود
مآخذ: وبلاگ روستای سرحولیک
نو/نوکا:ظرف غذاخوری حیوانات
نو/نوکا:ظرف غذاخوری حیوانات
عمو سرالله در حال ریختن دوغ از داخل تلم به جوله
تلم زنی برای گرفتن کره و دوغ
تلم زنی
همسر عمو سرالله
کچه و کلز
عموسرالله در حال ساخت کترا
تاشه و موتکل،ابزارهای ساخت ظروف چوبی
کشک تازه
دوش توره
دیزنون(سه پایه آهنی پخت غذا)
هیمه بخاری(کشک تازه در حال خشک شدن کنار بخاری هیزمی)
